در مرداد 94 مقالهای در زمینه تیم سازی استارتاپها با عنوان “تیم سازی و لزوم توجه به آن در کسب و کارهای اینترنتی” منتشر کردم که با بیانی ساده، دلایلی مبنی بر عدم توفیق افراد در تیم سازی بیان شد.
سپس 9 دلیل برای لزوم راه اندازی استارتاپ به صورت تیمی نیز بیان کردم بر این امید که علاقه مندان تازهوارد این حوزه درک کاملتری نسبت به تاثیر مثبت کار گروهی بر عملکرد و موفقیت استارتاپ پیدا کنند.
اما در این مقاله، از زاویه ای دیگر به بحث تیم سازی استارتاپها پرداخته و راهکارهای تحقق این مهم را نیز بیان خواهم کرد. لذا در ابتدا، مفهوم ” تیم ” در ویکی پدیا را با هم مرور خواهیم کرد:
نگاهی دقیقتر به تیم
ویکی پدیا: یک تیم گروهی از افراد است که در ارتباط با هدف مشخصی گرد هم آمده اند.
تیمها به طور معمول دارای اعضایی هستند که با برخورداری از مهارت های مکمل، سبب ایجاد همافزایی در طی یک تلاش هماهنگ شده میگردند، به طوری که نقاط قوت هر عضو تیم به حداکثر و نقاط ضعف آنها به حداقل رسانده میشود.
در کتب منابع انسانی هم بیان شده که در تیمها همه چیز بین همه افراد تقسیم میگردد؛ تحقق اهداف به مجموعه وظایفی تقسیم شده که هر مجموعه توسط بخشی از تیم پیگیری خواهد شد.
همچنین کلیه موفقیتها و شکستها هم به کل تیم تعمیم داده میشود؛ همچون وقتی یک تیم فوتبال با درخشش و یا اشتباهات یک بازیکن خود مسابقه را پیروز شده و یا میبازد این نتیجه به پای کل تیم ثبت میگردد.
نکته دیگر که در تعریف ویکیپدیا نیز بیان شد مهارتهای مکمل اعضای تیم است؛ یک تیم فوتبال نمی تواند از 11 دروازه بان تشکیل شود! یک تیم کسب و کار نیز نمیتواند فقط از مجموعه یک تخصص تشکیل شده و موفق شود.
مهارتهای مورد نیاز در تیم سازی استارتاپها
شتابدهندهها علاوه بر ایده های استارتاپی به تیم استارتاپ هم توجه ویژهای دارند. در واقع یکی از شروط پذیرش ایدهها تیم استارتاپ میباشد.این امر میتواند یکی از مزیتها و برتریهای ایده استارتاپی نیز قلمداد شود(یکی از خدمات منتورینک شتابدهندهها هم آموزش تیم سازی استارتاپها و جذب همتیمی می باشد و در این فرآیند نیز به استارتاپ کمک میکنند).
اگر حداقل تعداد نفرات یک تیم استارتاپی را 2 نفر در نظر بگیریم هر تیم استارتاپی حداقل یک نیروی فنی و برنامه نویس نیاز دارد که به طور تمام وقت بحث توسعه محصول را دنبال کند.
نفر دوم هم به طور خاص کلیه مباحث مارکتینگ و توسعه محصول را دنبال میکند. به عبارت دیگر این فرد وظایف مارکتینگ و مدیر محصول را بر عهده خواهد داشت.
البته گاهاً با افزایش تعداد تیم، این وظایف تقسیم شده و یا هر فرد بخشی از هر وظیفه را انجام میدهد. مثلاً وظایف اجرایی همچون تولید محتوا و شبکه های اجتماعی، پشتیبانی از کاربران، ورود اطلاعات در محصول و … نیز به صورت توافقی بین اعضا تقسیم شده و یا فردی با حجم کار کمتر انجام آنها را بر عهده میگیرد.
ختم کلام آنکه حضور نیروی برنامهنویس و نیروی مارکتینگ در استارتاپها ضروری بوده و حتی یک برنامهنویس میتواند نیروی مارکتینگ نیز باشد اما توصیه میشود در ابتدا به تمرکز وظایف نیروها توجه شده تا روند کار سرعت بیشتری بگیرد (گرچه برخی استارتاپهای ایرانی خلاف این توصیه به وجود آمدند و همچنان هم کسب و کار موفقی هستند).
نحوه مشارکت مالی در تیمهای استارتاپی
در استارتاپها به دلیل ساز و کارهای غیر رسمی و فرآیندهای غیر بوروکراتیک، کلیه وظایف، نظارتها، عملکردها و حتی مسائل مالی با حساب و کتابهای دوستانه و کوچک انجام میپذیرد.
معمولاً کلیه هزینهها هم توافقی و به طور مساوی توسط کل اعضای تیم تامین میگردد. البته این در حالی است که تمام اعضا سهم مساوی و مشخصی در استارتاپ داشته باشند.
مثلاً گاهاً دو نفر که بنیانگذار و همبنیانگذار استارتاپ هستند جهت عدم شراکت بقیه، کلیه هزینههای استارتاپ را تامین کرده و سایر اعضا را در این فرآیند دخیل نمیکنند.
اما در کل، نکته در اینجاست که تیمهای استارتاپی چون گروههای دوستانه بوده که باید تمام اعضا در تمام بخشهای آن دخیل و سهیم باشند تا حس همدلی به وجود آمده و هر فرد، استارتاپ مورد نظر را متعلق به خود بداند.
مدیریت تیمهای استارتاپی
تب و تاب استارتاپی سبب شده تا بسیاری افراد مایل باشند سریعاً خود را به عنوان CEO ، CTO یا مواردی نظیر این بنامند. گرچه این نام ها جذابند اما من همواره بیان کردم که یک استارتاپ نوپا و تیمی، به هیچکدام از این القاب نیازی ندارد.
یک تیم، متعلق به همه اعضا بوده و همه در عین حال که وظایف مشخصی دارند مدیر عامل، پشتیبان، نیروی مارکتینگ، نیروی اجرایی، حسابدار و … بوده و در همه بخشها حضور دارند.
این القاب می تواند عاملی برای بروز اختلاف در استارتاپی شود که هنوز مشتری و درآمد خاصی ندارد.
گرچه مهم است که بتوان برای هر فرد، لقبی خاص بر حسب تخصص او در نظر گرفت(مانند دروازهبان، دفاع، هافبک و…) اما این منوط به تسلط به آن تخصص و نیز وجود نیاز آن تخصص در تیم استارتاپی میباشد.
لذا ضمن تاکید دوباره بر عدم گرایش استارتاپها به القاب مدیریتی، باید بتوانند بهترین فرد تیم را که توانایی مدیریت و نظم بخشیدن به امور داشته انتخاب کرده و در صورت نیاز، ارتباطات و مذاکرات با سایر نهادها و مجموعهها را نیز بر عهده بگیرد(کاپتان تیم).
اما این در حالتی است که تیم دارای چندین عضو بوده و برای تیم های دو و سه نفره معمولاً نیازی به این امر حس نخواهد شد؛ چرا که با یک سیستم مدیریت پروژه آنلاین مانند تسکولو، ترللو و … به راحتی میتوان چرخ وظایف و توسعه استارتاپ را چرخاند و تیم سازی استارتاپها را در فرآیندهای اضافی درگیر نکرد.
ترک تیم؛چالش بزرگ در تیم سازی استارتاپها
ترک تیم یکی از مشکلات کمرشکن استارتاپها به شمار می رود. این امر معمولاً به دلایل مشخصی رخ می دهد که در زیر به آنها اشاره می کنم:
مشکلات داخلی با سایر اعضا
در این حالت، فرد مذکور با اعضای تیم به مشکل بر خورده و طرفین توانایی یا تمایلی به رفع آن ندارند.چنین مشکلاتی در هر تیمی طبیعی بوده و بهتر است از بروز آن جلوگیری شده و در صورت بروز، با گفتوگو برطرف گردد.
مشکلات شخصی
گاهاً برخی مشکلات شخصی فرد مانع از ادامه همکاری وی با تیم می گردد.به طور خاص نمیتوان این مورد را برطرف کرد اما در همان ابتدا بهتر است بنانگذاران و اعضا، شرایط شخصی خود را در نظر گرفته و بعد وارد تیم شوند تا از بروز این امر جلوگیری شود.
مثلاً اگر فردی سربازی یا دانشگاه را پیش روی خود دارد یا آنکه نیاز مالی داشته و مواردی از این دست که پیش بینی می شود ترک تیم را به دنبال داشته باشد باید از همان ابتدا در مورد آن تصمیم گیری شود تا از ایجاد ضربه به استارتاپ جلوگیری گردد.
پیشنهاد کاری بهتر
بارها مشاهده شده که یکی از اعضای استارتاپها پیشنهاد حضور در یک استارتاپ بزرگتر یا یک کسب و کار موفق را با شرایطی بهتر پذیرفته و از تیم جدا میشود. این امر ممکن است با ایجاد همدلی بیشتر، حس مالکیت استارتاپ و اعتقاد به تیم و ایده رخ ندهد.
از دست دادن اعتقاد به ایده
از بزرگترین مشکلاتی که عامل عدم موفقیت تیم سازی استارتاپها به شمار می رود از دست دادن اعتقاد اعضا به ایده و عدم باور به موفقیت آن است. این عامل مخرب می تواند در کسری از ثانیه کل تیم و ایده را متلاشی کند.
ترک تیم به خاطر مشکلات متعدد استارتاپ
هر استارتاپی مشکلات و چالشهای بسیار زیادی در پیش روی خود خواهد داشت که گاهاً هفتهها و ماهها وقت و انرژی اعضای تیم را درگیر خود خواهد ساخت.
در برخی موارد این مشکلات به حدی بوده که اعضای تیم را از نظر ذهنی دچار فرسایش کرده و در نهایت آنان را به ترک آن شرایط مجاب میکند.
تیم سازی در ایران
در ایران، به دلیل ضعف آموزشهای تیم سازی و کار گروهی در مدارس میتوان گفت که نسبتاً ضعف زیادی در این امر وجود دارد. اما بارها ثابت شده که تیمهای بسیار قوی و همدل استارتاپی به وجود آمده و این تیم هم توانسته ایدهای را به موفقیت برساند.
لذا توصیه میشود در جذب همتیمی و انجام فرآیند تیم سازی استارتاپها شناخت کافی از فرد را مد نظر قرار دهید.برای این منظور می توان از رویدادهای استارتاپی زیر جهت صحبت با افراد و شناخت بیشتر مشترک استفاده نمود (جهت آشنایی با هر رویداد، به سایت آن مراجعه نمایید):
استارتاپ ویکندها
ایده بازار امیرکبیر
استارتاپ گرایند
هاکا
کنفرانس وب و موبایل ایران
مدرسه کسبوکار دانشگاه صنعتی شریف
فضاهای کار اشتراکی
