در حال حاضر در ایران برخی ایده های کسب و کارهای اینترنتی – که پتانسیل ارائه خدمات به کل کشور را دارند- به محدوده جغرافیایی خاصی محدود هستند؛ مانند اسنپ فود، نت برگ و اسنپ که سرویس دهی آنها در حال حاضر در مناطق محدودی از کشور ارائه می شود.
به علت موفقیت این ایده ها، ریسک اجرای مجدد مدل کسب و کارشان در منطقه و استانی دیگر بسیار پایین است. همچنین روال اجرا و توسعه مدل کسب و کارشان هم شفاف شده و بازار هم آمادگی و فرهنگ استفاده از این سرویس ها را دارد.

در اینجا، فرصت طلبانی تصمیم گرفته اند که ایده های محدود شده در تهران را در شهر و استان خودشان اجرا کنند. مثلا سفارش اینترنتی غذا در تبریز و سرویس درخواست تاکسی در مشهد و …

در این نوشته قصد دارم چند نکته در مورد بومی کردن ایده های تهران در شهرستان های دیگر را بیان کنم:

پذیرش بازار

اینکه مثلاً اسنپ در تهران موفق شده دلیلی بر آمادگی بازار ایلام برای پذیرش سرویس درخواست تاکسی نیست.باید پیش از اجرای ایده، تحقیق بازار مناسبی از آمادگی جامعه هدف، چالش‌های احتمالی، نظرات مشتریان و راننده‌ها و موارد مشابه انجام داد و سپس نسبت به اجرای ایده اقدام نمود.

مقیاس پذیری

اسنپ و اسنپ فود مختص تهران نیستند و از همان ابتدا بازار کل ایران را مد نظر قرار دادند.به همین دلیل به تدریج شاهد نفوذ این برندها در سایر شهرها و استانها هستیم.

اما اگر شما سرویس مشابهی در اهواز را راه اندازی کنید در ایده آل ترین حالت، تنها چند شهر از استان خوزستان بازار شما خواهد بود. چرا که همه برند شما را در اهواز و خوزستان شناخته و در این حین، رقبای تهرانی هم در سایر استانها نفوذ کرده اند. در واقع شما کسب و کاری راه اندازی کردید که مقیاس پذیری محدودی دارد و بازار و درآمد آن سقف مشخص و ثابتی خواهد داشت.

برند

اینکه در شیراز سرویس کوئیک30 راه اندازی شده باید زمان حضور اسنپ در شیراز، با قدرت و نفوذ برند اسنپ رقابتی شدید را تجربه کند.

چون در این مدت مردم شیراز از اخبار و بازخوردهای جذاب اسنپ مطلع شده اند به محض در دسترس قرار گرفتن این سرویس در شهرشان، لذت و وسوسه تجربه سرویس اسنپ را به هیچ وجه از دست نخواهند داد.در نتیجه به راحتی اسنپ گزینه اول مسافران و راننده ها خواهد شد.

سرمایه

فعالیت در محدوده بازار کوچک سرمایه کمتری نیاز دارد اما این محدودیت بازار هم درآمد و سود کمتری را به دنبال خواهد داشت. این امر زمانی مهم تر می شود که رقیبان کشوری شما با سرمایه های کلان وارد بازار شهر شما خواهند شد.در نتیجه با سرمایه های شخصی، محدود و کوتاه مدت نمی توان با چنین رقیبانی رقابت کرد و زنده ماند.

اگر شما هم کسب و کاری مشابه در شهر خودتان راه اندازی کردید مطمئن باشید دیر یا زود رقیبان تهرانی به شهر شما نیز سفر خواهند کرد.پس باید از همین ابتدا آمادگی کامل از نظر نیروی انسانی، زیرساخت فنی و لجستیک، برندینگ و سرمایه را داشته باشید تا شاید بتوانید بخشی از سهم بازار استانتان – یا استانهای مجاور – را به خود اختصاص دهید.

جهت تکمیل این مقاله، سراغ دو استارتاپ مشابه کسب و کارهای اینترنتی تهرانی رفتیم؛ اولی سرویس درخواست آنلاین تاکسی قونقا در تبریز و دیگری، سرویس سفارش اینترنتی غذا با نام فوری فود در بندرعباس.

فوری فود اولین سرویس سفارش آنلاین غذا در جنوب کشور است که در حال حاضر خدمات آن فقط در شهر بندرعباس ارائه می شود.

استارتاپ قونقا هم نخستین سرویس درخواست آنلاین تاکسی در شمال غرب کشور و در شهر تبریز بوده که قصد دارد به زودی به سایر استانهای هم زبان مجاور نیز سرویس دهی کند.

جهت تکمیل این مقاله سوالاتی یکسان را از بنیانگذاران این دو استارتاپ پرسیدم، امیر بهرام نیا از فوری فود و حامد صفری از قونقا.

احسان خواجوی:

آیا جامعه هدف شهر شما آمادگی پذیرش و استفاده از سرویس مورد نظر را دارد؟ در این زمینه تحقیقی انجام دادید؟

بهرام نیا:

در دورانی زندگی می کنیم که از آن به عنوان عصر فن آوری اطلاعات یاد می شود و نفوذ اینترنت در جنبه های مختلف زندگی انسان باعث شده تا روش و سبک زندگی مردم به طور کل تغییر کند. با توجه به تمرکز جمعیت در منطقه ای که ما هستیم به طور حتم این نوع خدمات نیازمند یک جامعه شهری خواهد بود.

گرایش به نوآوری در جامعه سنتی ما به طور مطلوبی رو به افزایش است این را می توان به افزایش مصرف اینترنت نسبت به 5 سال گذشته مشاهده کرد.تحقیقاتی هم که انجام شده بازخورد خوبی را بین مردم و به خصوص قشر جوان جامعه داشته ایم به طور مثال میانگین سنی کاربران فعال و مشتری ما گویای این مسئله است

صفری:

بله نیاز هر جامعه ای پیشرفت و توسعه هست
مردم تبریز هم از این قضیه مثتسنی نبوده و نیاز دارند از کیفیت بهتر خدمات با قیمت منصفانه تر استفاده کنند
قبل از استارت این سیستم تحقیقات میدانی متفاوتی انجام شده بود
که اکنون شاهد به ثمر رسیدن این سیستم در شهر عزیزمان هستیم

احسان خواجوی:

با توجه به تمرکز شما در شهر خود، آیا برنامه ای برای توسعه به سایر استانها دارید؟ در این زمینه چگونه با رقبای تهرانی خود رقابت خواهید کرد؟

بهرام نیا:

برای ورود به بازار سایر استانهای همجوار برنامه ریزی هایی داشته ایم ولی در حاضر به خاطر بکر بودن بازار منطقه ای که در آن شروع به کار کردیم توجه خود را معطوف به سایر شهر های بزرگ استان هرمزگان کرده ایم

صفری:

دفتر ما در شهر ارومیه تجهیز شده و از روزهای آتی رسما شروع به کار خواهیم کرد
فعلا برنامه ای از ورود دیگر شرکتها به ارومیه مشاهده نشده

احسان خواجوی:

رقیبان تهرانی شما در کل کشور برند هستند. اگر به شهر شما ورود کنند چگونه با قدرت برند آنها در ذهن مردم رقابت خواهید کرد؟

بهرام نیا:

این مسئله را مد نظر داریم که رقیبانی با سرمایه های بیشتر امکان ورود به بازار هدف ما را خواهند داشت به همین خاطر تمهیداتی را که مد نظر داریم از نظر زیر ساخت، بهبود امکانات نرم افزار ی و جذب نیروی فنی بوده است.سعی خواهیم کرد تا بتوانیم از نظر خدمات، امکاناتی مشابه و چه بسا فراتر از رقیبان ایجاد کنیم

صفری:

این دلیل نمی شود که هر برندی که وارد یک شهر شود بتواند مانند دیگر شهرها موفق باشد
به طبع ما توانستیم بیشتر از خود اسنپ در محدوده خودمان به مردم منطقه مان شناخته تر شویم

احسان خواجوی:

اگر رقیبان تهرانی شما به شهر شما ورود کنند چگونه با سرمایه های کلان تبلیغاتی آنها رقابت خواهید کرد؟

بهرام نیا:

تا به حال نیازمند به جذب سرمایه نبودیم ولی برای یک سال آینده به طور حتم مجبور به جذب سرمایه و داشتن شرکایی قابل اتکا خواهیم بود

صفری:

خوشبختانه با چند VC در حال مذاکره هستیم که به زودی سرمایه های بزرگی را به امید خدا به پروژه خودمان و منطقه جذب کنیم

احسان خواجوی:

چه مشکلاتی برای اجرای این ایده موفق در شهر شما وجود دارد؟

بهرام نیا:

مشکل اصلی در این زمینه فرهنگ سازی و عدم اطمینان مردم به خرید آنلاین بوده ولی این مشکل به مرور زمان در حال برطرف شدن است و در این زمینه جای نگرانی وجود ندارد

صفری:

مشکلات تبریز متفاوت تر از دیگر شهرهای ایران است شما در اینجا فرهنگ متفاوت زبان متفاوت و سبک زندگی متفاوت را مشاهده می کنید و این خود چالش متفاوتی را برایتان در برخواهد داشت
علاوه بر اینکه مشکلات ارگانهای مختلف دولتی در شهرداری برای ما مشکل ساز شده اند

نتیجه: بومی کردن ایده های تهران در شهرستان

به طور کلی نمی توان گفت که بومی کردن ایده های تهران در سایر شهرستانها امری نامناسب یا اشتباه است. زیرا این امر در صورتی که با شناخت کافی بازار، منابع مالی و زیرساختی مناسب و اجرای صحیح همراه باشد حتی شاید بتوان بخشی از بازار کل کشور را از رقیبان تهرانی به دست گرفت و با آنها رقابت کرد.

مشکل آنجاست که گاهاً تصور می شود با داشتن یک اپلیکیشن سفارش غذا یا تاکسی در یک شهر، درصد زیادی از این مسیر پیموده خواهد شد.